การหัดเจริญมรณัสนุสสติโดยสมเด็จพระสังฆราช

<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width="94%" align=center border=0><TBODY><TR><TD class=postbody vAlign=top>
การหัดตายที่ปราชญ์ในพระพุทธศาสนาท่านแนะนำ คือการหัดอบรมความคิด ให้สมมติว่าตนเองในขณะนั้นปราศจากชีวิตแล้ว ตายแล้ว เช่นเดียวกับผู้ที่ตายจริงทั้งหลาย คิดให้เห็นชัด ว่าเมื่อตายแล้วตนจะมีสภาพอย่างไร

ร่างที่เคยเคลื่อนไหวก็จะทอดนิ่ง อย่าว่าแต่เพียงจะลุกขึ้นไปเก็บรวบรวมเงินทองข้าวของที่อุตส่าห์สะสมไว้เพื่อนำไปด้วยเลย จะเขยิบให้พ้นแดดพ้นมดสักนิ้วสักคืบก็ทำไม่ได้ เมื่อมีผู้มายกร่างไปนำร่างไปยังที่ซึ่งเขากำหนดกันว่าเหมาะว่าควร ก็ไม่อาจขัดขืนโต้แย้งได้

แม้บ้านอันเป็นที่รักที่หวงแหน เขาก็จะไม่ให้อยู่ จะยกไปวัด เคยนอนบนฟูกบนเตียง ในห้องกว้างประตูหน้าต่างเปิดโปร่ง เขาก็จะจับลงไปในโลงศพ ที่แคบทึบไม่มีประตูไม่มีหน้าต่าง ตีตาปูปิดสนิทแน่น ไม่ให้มีแม้แต่ช่องลมช่องอากาศ จะร้องก็ไม่ดัง จะประท้วงหรืออ้อนวอนก็ไม่สำเร็จ

ไม่มีใครสนใจ สามีภริยามารดาบิดาบุตรธิดาญาติสนิทมิตรทั้งหลายที่เคยรักใคร่ห่วงใยกันนักหนา ก็ไม่มีใครมาอยู่ด้วยแม้สักคน อย่าว่าแต่จะเข้าไปนั่งไปนอนในโลงศพด้วยเลย แม้แต่จะนั่งเฝ้านอนเฝ้าอยู่ข้างโลงทั้งวันทั้งคืน ก็ยังไม่มีใครยอม

บ้านเรือนใครก็จะพากันกลับคืนหมด ทิ้งไว้แต่ลำพังในวัดที่อ้างว้าง มีศาลาตั้งศพ มีเมรุเผาศพ มีเชิงตะกอน มีศพที่เผาเป็นเถ้าถ่านแล้วบ้าง ยังไม่ได้เผาบ้าง มากมายหลายศพ ที่นี้เมื่อยังไม่ตาย เราเคยกลัวเคยรังเกียจ

แต่เมื่อตายเราก็หนีไม่พ้น เรามีอะไรหรือในขณะนั้น เราไม่มีอะไรเลย มือเปล่า เกลี้ยงเกลาไปทั้งเนื้อทั้งตัว เงินสักบาททองสักเท่าหนวดกุ้งก็ไม่มีติด
มีแต่ตัวแท้ ๆ เขาไม่ได้แต่งเครื่องเพชรเครื่องทองของมีค่าหรือมอบกระเป๋าเงินใส่ทองให้เลย

อย่างดีก็มีเพียงเสื้อผ้าที่เขาเลือกสวมใส่แต่งศพให้ไปเท่านั้น ซึ่งไม่กี่วันก็จะชุ่มเลือดชุ่มน้ำเหลืองที่ไหลจากตัว มีใครเล่าจะมาเปลี่ยนชุดใหม่ให้ ทั้ง ๆ ที่สะสมไว้มากมายหลายสิบชุด ล้วนเป็นที่ชอบอกชอบใจว่าสวยว่างาม

โอกาสที่จะได้ใช้เงินใช้เสื้อผ้าอาภรณ์เครื่องเพชรเครื่องทองเหล่านั้น สิ้นสุดลงแล้ว พร้อมกับลมหายใจ พร้อมทั้งชีวิตที่สิ้นสุดนั่นเอง ได้คุ้มเคลยกับความเหนื่อยยากแสวงหามาสะสม แม้ไม่ถูกไม่ชอบด้วยประการทั้งปวง แม้ที่เป็นบาปเป็นอกุศลเป็นการเบียดเบียนก่อทุกข์ก่อภัยให้ผู้อื่น.

O หัดให้เห็นร่างกายของตนเอง ที่ตายแล้วขึ้นอืดอยู่ในโลง เริ่มปริเริ่มแตก มีน้ำเลือดน้ำหนองไหลออกทุกรูขุมขน เส้นผมเปียกแฉะด้วยเลทอดด้วยหนอง ลิ้นที่เคยอยู่ในปากเรียบร้อยก็หลุดออกมาจุก นัยน์ตาถลนเหลือกลาน

รูปร่างหน้าตาของตนเองขณะนั้นอย่าว่าแต่จะให้ใครอื่นจำได้เลย แม้ตัวเองก็จำตัวเองไม่ได้ อย่าว่าแต่จะให้ใครอื่นไม่รังเกียจสะดุ้งกลัวเลย แม้แต่ตัวเองก็ต้องยากจะห้ามความรู้สึกนั้น

ผิวพรรณที่อุตสาหะพยายามถนอมรักษาให้งดงามเจริญตาเจริญใจ ใส่เครื่องอบเครื่องลูบไล่เครื่องประทินอันมีกลิ่นมีคุณค่าราคาแพงทั้งหลาย จะมีลักษณะตรงกันข้ามกับความปรารถนาอย่างสิ้นเชิง เมื่อความตายมาถึง.

O ผู้มีความเข้าใจว่าตานแล้วจะไปเกิดเป็นอะไร สุขทุกข์อย่างไร เราไม่รับรู้ด้วยแล้ว จึงไม่มีความหมาย นี้เป็นความเข้าใจผิดอย่างิย่ง เป็นโมหะสำคัญ ก็ที่เราเกิดเป็นนั่นเป็นนี่กันในชาตินี้ ทำไมเราจึงรู้สึกสุข รู้สึกทุกข์ ทั้ง ๆ ที่เราไม่รู้ว่าเกี่ยวข้องกับชาติก่อนอย่างไร.

O พุทธศาสนิกชนผู้มีปัญญาเชื่อถูกว่ามีชาติในอดีต และเชื่อว่ามีชาติในอนาคต เชื่อว่าก่อนที่จะมาเกิดในชาตินี้ได้เคยเกิดในชาติอื่นมาแล้วและก็จะต้องเกิดในชาติหน้าต่อไปอีก ไม่รู้กี่ชาติต่อกี่ชาติ ถ้ายังทำกิเลสให้สิ้นไปไม่ได้.

O อย่าพลอยเป็นไปกับกับคนเป็นอันมาก ที่มีโมหะหลงเข้าใจผิดอย่างยิ่ง ว่าจบสิ้นความเป็นคนในชาตินี้แล้ว ก็ไม่รู้เรื่องราวเกี่ยวกับชาติต่อไป

เพราะฉะนั้นความสำคัญจึงอยู่ที่ควรแสวงหาความสุขความสมบูรณ์บริบูรณ์ให้แก่ตนเองให้เต็มที่ในชาตินี้ ไม่ต้องเลือกผิดไม่ต้องเลือกถูก ผู้ใดมีโมหะหลงผิดเช่นนี้จะสามารถทำความผิดร้ายได้ทุกอย่าง

เพื่อประโยชน์ตน ทรยศคดโกง เบียดเบียนทำร้ายร่างกาย แม้กระทั่งถึงชีวิตเขาก็ทำได้ เป็นการสร้างบาปกรรมที่จะให้ผลร้ายแก่ตนเองแน่นอน แน่นอนที่สุด.

O ผู้ทำบาปกรรมจะต้องเสวยผลแห่งกรรมที่ทำแล้ว จะเสวยทุกขเวทนา ทั้งในโลกนี้และเมื่อละโลกนี้ไปแล้ว ตามกรรมของตน ทต้องตามพระพุทธภาษิตว่า