คุณยายขาวกั้ง ผู้หยั่งรู้วาระจิต

องค์พ่อแม่ครูอาจารย์หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน ได้ข่าวหลังลงเขาวัดดอยธรรมเจดีย์ว่าวัดบ้านหนองผือนั้น ครั้นเวลาครูอาจารย์ล่วงไปแล้วกลายเป็นวัดร้าง ท่านรู้สึกสะเทือนใจยิ่งนัก จึงตัดสินใจกลับไปจำพรรษาที่วัดบ้านหนองผือ และได้มีเหตุการณ์เกี่ยวข้องกับคุณยายขาวกั้งดังนี้

ไปถึงหนองผือขึ้น ๘ ค่ำจะเข้าพรรษา พอเราไปถึงแล้วกระเทือนไปถึงพรรณานิคมที่ไหนๆ พระไหลเข้ามา พระจำพรรษาที่นั่นตั้ง ๒๖ องค์นะปีนั้นน่ะ ปีเราเข้าไปจำพรรษาที่มีหลวงตาอยู่ ๓ องค์นั่นแหละ พอเราเข้าไปถึงนั้นปั๊บขึ้น ๘ ค่ำ ไปถึงวัน ๑๕ ค่ำ ๗-๘ วันพระมาเต็มหมดแล้ว จำพรรษาปีนั้น ๒๖ องค์ โน่นดูซิ เขาก็อบอุ่นพออกพอใจ ต่อจากนี้แล้วก็เอาอีกละ พ่อออกพุฒ เป็นหลานชายของโยมกั้ง โยมกั้งนี้แกรู้จิตของใครหมดนะ ไม่ใช่เล่น พอดีเราไปถึงปั๊บ โยมกั้งก็เรียกหลานชายเข้ามา ชื่อพุฒ เราไม่ได้ลืมนะ
คือโยมพุฒมาเล่าให้เราฟัง ความลับ ฟังซิน่ะ พุฒๆ กูจะเล่าให้มึงฟังนะ พ่อตายพ่อยังนะพุฒมึงรู้ไหม ญาท่านท่านมรณภาพไปแล้ว ท่านมหาบัวมาแทนคุณธรรมทุกอย่างเหมือนกันหมดเลย ให้มึงปฏิบัติรักษาท่านให้ดีเช่นเดียวกับหลวงปู่มั่นนะ แกว่างั้น มึงรู้ไหนบุญวาสนาของบ้านหนองผือเรายังพอมี นี่พ่อตายแล้วพ่อยังนะ โยมกั้งแกบอก กูกระซิบให้มึงมึงอย่าบอกมึงอย่าเล่าให้ใครฟังนะ นี่ละพ่อตายพ่อยัง มานี้อบอุ่นตามเดิม คุณธรรมเหมือนกันหมดว่างั้น ทีนี้ตาพุธก็ไปกระซิบกับเรา พ่อตายพ่อยัง โอ๊ย เราขบขันจะตายไป นี่ละที่บ้านหนองผือเราเคยไปจำพรรษาพระ ๒๖ องค์ อบอุ่น นั่นเรื่องราว
กลับไปจำพรรษาหนองผือนี้พวกประชาชนหนองผือ อู๊ย ยิ้มแย้มแจ่มใสทีเดียว พอดีโยมกั้งยายแก่นี้ก็ไปกระซิบหลานชายอีกด้วย เขาก็รู้กันทั้งบ้านทั้งเมือง การปฏิบัติต่อเราในวัดป่าหนองผือจึงเช่นเดียวกันกับปฏิบัติต่อพ่อแม่ครูจารย์มั่นนะ ประชาชนและโยมไม่บกบางเหมือนเก่าเลย พระก็ ๒๖ องค์ เป็นแถวเลย อบอุ่น
แกรู้นะจิตของใครเป็นยังไงโยมกั้ง พวกเทพพวกอินทร์พรหมมารู้หมด พวกเทวบุตรเทวดามาเข้ามาเฝ้าท่าน โยมกั้งแกอยู่ในบ้านแกดู พอได้โอกาสแกก็ออกมา บ้านแกอยู่ริมทุ่งนา กับหนองผือไม่ได้ห่างไกล แกมาพักห้าหนถือไม้เท้ามา สมัยพ่อแม่ครูจารย์มั่นยังมีชีวิตอยู่ เวลาเราไปที่นั่นแกก็มาแบบเดียวกัน ตามที่แกสั่งหลานชายแกไว้ว่าพ่อตายพ่อยังนะไอ้พุฒ ให้มึงรู้เสียนะพ่อตายพ่อยัง มันเข้ากันได้ แกมาหาเราอยู่ตลอด แกก็เสียแล้ว อัฐิของแกกลายเป็นพระธาตุนะ เห็นไหมล่ะ นี่ละการเดินจงกรมเดินอยู่บนบ้านแก จนกระดานเป็นรอยๆ เป็นเหวเป็นกระดานเดินจงกรมบนแผ่น เป็นรอยเป็นทางจงกรมนะ เรียกว่าเป็นเหวไป
ความเพียรของแกเก่ง จิตใจของใครแกรู้หมด พอเราไปถึงที่นั่นก็รีบกระซิบหลานชาย พุฒมึงให้รู้นะ ให้มึงปฏิบัติต่อท่านมหาบัวเหมือนกับญาท่านนะ อันเดียวกันหมดทุกอย่าง พ่อตายพ่อยังนะพุฒ คุณธรรมทุกอย่างสมบูรณ์แบบเหมือนกันหมดเลย บอกกระซิบหลานชาย หลานชายก็มากระซิบเรา ขบขัน นี่อัฐิของแกกลายเป็นพระธาตุ สมควร เพราะจิตแกหมุนตั้งแต่โน้นแล้ว